Het onlangs gepresenteerde Nederland branding logo krijgt onderuit de zak. Van vakgenoten die het veel beter en van Jan Publiek die het goedkoper, nee natuurlijk veel goedkoper hadden gedaan. Designschrijver #Roel Stavorinus hing zijn kritiek in Marketingtribune bij gebrek aan argumenten zelfs op aan een heuse scoop! Tot zover het goede nieuws.

Elk land krijgt het logo dat het verdient. Maar verdienen we wel een logo? Behalve het besef dat het oranje tulpje aan vernieuwing toe was, is die vraag niet gesteld. Het proces dat tweeënhalf geleden werd ingezet met een advies van de ‘Commissie Buijink’, leidde tot een breed gewaardeerd, jawel, advies van nation branding expert Simon Anholt dat erop neer komt dat je (als land) vooral moet doen waar je voor gebeld wilt worden. Een logo is dan niet meer dan een label voor deze ‘symbolic actions’.

Tweeënhalf jaar? Of dat niet sneller kan? Ja, ongetwijfeld, maar niet bij ons in de polder. Commissie, advies, stuurgroep, uitwerking, presentatie en implementatie. Steeds opnieuw voorzien van politiek en ambtelijk draagvlak, nagenoeg zonder budget en met betrokkenheid van alle betrokken stakeholders. Van VSNU tot NOCNSF en van agri tot creatief. Want we waren er als sector wel degelijk bij betrokken. En via een memorabele en zeer gewaardeerde bijeenkomst voor ambtenaren in het Ministerie van Algemene Zaken droegen we zelfs op dat moment ontbrekende kennis en argumenten aan voor de vormgeving van een effectief proces. Ja, en Roel Stavorinus sprak er op uitnodiging van Creative Holland als deskundige, overigens net als Peter Kentie, Mark van Iterson en Tom Dorrestein.

De ontwerpers van Studio Dumbar kunnen gelukkig gezien hun ervaringen met het rijksbrede logo, wel tegen een stootje en dat maakte ze tot de ‘best man for the job’. Wie herinnert zich niet de mediastorm naar aanleiding van de tien miljoen euro kostende (bezuinigings-) operatie? ‘Tien miljoen voor zo’n blauw streepje?’ Diezelfde huisstijl uit 2008 die nog steeds staat als een huis en waar je niemand meer over hoort? In elk geval zijn de ontwerpers erin geslaagd om de wezenloze eis waarbij ‘Netherland’, het beneden de moerdijk verafschuwde ‘Holland’ moest doen vergeten, door een handige oplossing te neutraliseren.

En dan over die kosten. Een plus een is twee denkt de oppervlakkige lezer, en dat zijn we allemaal. Twee ton, ontwerpje en kassa! Maar ‘we’ als vakgenoten weten natuurlijk wel beter want ook in dit geval waren de ontwerpkosten de sluitpost van de toch al ontoereikende begroting. Het is niets minder dan een schandaal dat we als land, dat voor het grootste deel afhankelijk is van onze export, niet meer over hebben voor de vormgeving van onze identiteit maar tegelijk ook niets minder dan een godswonder dat we dankzij Studio Dumbar er toch een hebben!

Of we nu blij en tevreden moeten zijn? ‘Tevredenheid is blijven verlangen naar wat je al hebt’ luidt een tegeltjeswijsheid. Natuurlijk, ik had net als veel anderen liever een ‘bald statement’ gezien. Maar daarvoor is leiderschap nodig. Vooral leiderschap van de verantwoordelijke politici. En dat was enige dat écht ontbrak.

En Roel, een beetje googelen zo nu en dan kan geen kwaad. Vrijdag stond het logo namelijk al pontificaal in de Staatscourant waarmee jouw vermeende ‘lek’ ook is onthuld. En lees voor het echte verhaal ook eens creative holland!

Een paar dagen later en ik ben nog steeds een beetje in de war. Een staat van zijn waar ik wel op hoopte maar me desondanks toch niet bevalt. Het voelt namelijk meer als irritatie dan als verontrusting, meer als frustratie dan als ergernis en meer als een anticlimax dan als hoop.

En dat allemaal als gevolg van een bezoekje van een paar uur aan de Open Studio’s van de Rijksakademie van beeldende kunsten. Als het even kan probeer ik me jaarlijks te laven aan wat de 50 deelnemers aan het Residency Program ons – of zichzelf te vertellen hebben. De Akademie opent haar deuren een aantal dagen en biedt haar ‘resident kunstenaars’ de gelegenheid geeft zich met geïnteresseerden te verstaan. En dat zijn er veel.

Ongeveer de helft van deze uitverkoren residents komt het uit het buitenland en dat levert een zeer divers en rijk beeld aan culturele achtergronden op. Een prachtig gebouw, ruime ateliers en go, twee jaar de tijd, goed geoutilleerde werkplaatsen, een imposante geschiedenis én een dijk van een merk doen de verwachtingen hoog spannen.

Maar na een half uur besluipt je de twijfel, na een uur de ergernis en na anderhalf rest uitsluitend de teleurstelling. Er is niks mis met de traditie, het concept, met de intenties en de uitvoering ervan. De indrukwekkende lijst aan alumni bevestigen nut en noodzaak. Maar je voelt hem aankomen, er is wel iets mis.

Want zelfs als ‘kijkje in de keuken’ resteert vooreerst een schraal beeld, zowel als concept (simpel) als in de uitvoering (armoedig). Bij veel werk krijg ik de indruk het wel eens eerder en beter te hebben gezien. De performance van een Finse resident, was ronduit gênant en ik durfde het einde niet af te wachten. En ik was niet de enige. Ik zag opvallend veel substanties druppelen en druipen, en weer andere geblakerd getoont. 

De website ziet er fantastisch uit en de Akademie heeft zich veel moeite getroost om elk werk van een adequate toelichting te voorzien. Maar het helpt ook al niet als je de pompeuze engelse teksten vertaalt ziet in een schimmige videoinstallatie, een vage geluidsinstallatie of een simpele mobile.

Gelukkig is er licht aan de tunnel, onze beeldspraken zijn te lang, in de presentatie van resident Marit Westerhuis. Met haar twee gave installaties schetst ze een dystopisch perspectief op  een wereld waar het menselijk leven geheel ontbreekt. Een beangstigende gedachte maar de poëtische visie van Westerhuis laat je er bijna naar verlangen.

De Volkskrant schreef  ‘… lijkt het of de kunstenaar net even is weggelopen’. Ik kreeg eerder de indruk dat ze helemaal waren weggelopen. Te zwaar belast door de opdracht? Het is toch bijna niet voorstelbaar dat dit het product is van een of twee jaar werken van het neusje van de zalm (er waren dit jaar 2.150 aanmeldingen waarvan er 23 werden geselecteerd) van een internationaal kunstenaarsveld? Misschien ben ik te kritisch maar kan me niet aan de indruk onttrekken dat de betreffende kunstenaars dat in ieder geval niet waren.